Parasha Noach
Soms is het de moeite waard om een eerder geschreven artikel nog eens te bekijken. Maar is dat ook niet het karakter van hoe we Torah bestuderen? Om nog maar te zwijgen van hoe we Mussar bestuderen en beoefenen. Het artikel van deze week is een update van ons artikel van de week van Parasha Noach 2021.
In Genesis 6:13 lezen we:
וַיֹּ֨אמֶר אֱלֹהִ֜ים לְנֹ֗חַ קֵ֤ץ כׇּל־בָּשָׂר֙ בָּ֣א לְפָנַ֔י כִּֽי־מָלְאָ֥ה הָאָ֛רֶץ חָמָ֖ס מִפְּנֵיהֶ֑ם וְהִנְנִ֥י מַשְׁחִיתָ֖ם אֶת־הָאָֽרֶץ׃
Toen zei God tegen Noach: “Het eind van alle wezens is voor Mij gekomen, want door hen is de aarde vol gewelddaden. Ik ga hen dus, met de aarde, vernietigen.
Rav Eliyahu Dessler suggereert dat de hele kwestie van de zondvloed te maken heeft met de realiteit van wat er gebeurde in Gods schepping, zoals beschreven in ons vers hierboven
– כִּֽי־מָלְאָ֥ה הָאָ֛רֶץ חָמָ֖ס – de hele aarde is gevuld met hamas. Rav Dessler volgt de Aramese vertaling van Onkelos, vaak een nuttige bron voor het begrijpen van unieke woorden zoals hamas in ons vers. Onkelos vertaalt het woord als חֲטוֹפִין, wat kan worden begrepen als “wegrukken” of “bemachtigen”. Rav Dessler stelt dat de Seder / Orde in Gods wereld is weggerukt en dat het resultaat een wetteloze wereld is waarin geen grenzen of fatsoen bestaan. Rav Dessler leert dat de zondvloed komt om ons te onderwijzen over de gevolgen van een wereld vol met dergelijke hamas. In zijn woorden: “hamas leidt tot een situatie waarin alles zichzelf vernietigt.”
Overbodig om te zeggen dat we dat kunnen lezen door een andere bril vanuit de afgelopen twee jaar. Maar de lessen van Rav Dessler zijn tegenwoordig nog belangrijker!
Hij legt uit dat de enige mogelijke redding uit de omstandigheden die tot de Zondvloed leidden, mogelijk is door middel van het tegenovergestelde van hamas, wat hij definieert als koach ha-chesed / de kracht van chesed / liefdevolle vriendelijkheid. Hij toont Noach en zijn familie, “slechts acht zielen”, die door hun daden van chesed erin slagen duizenden levende wezens te redden en te verzorgen. Ze handelden dag en nacht met chesed, gedurende een heel jaar.
Midrash Genesis Rabba 30:6 beschrijft deze buitengewone vorm van chesed als volgt:
De twaalf maanden die Noach in de ark doorbracht, proefde hij het genoegen van slaap niet, niet overdag en niet ’s nachts, want hij was bezig de zielen die bij hem waren te voeden.
Rav Dessler beschrijft Noachs chesed-daden als “gemilut chasadim, die ongeëvenaard zijn”. Noachs chesed was de spirituele dimensie van de ark en de “kostbare steen die haar verlichtte”. Dit was wat hem en zijn familie beschermde tijdens de zondvloed, waardoor de ark en iedereen aan boord werden beschermd tegen vernietiging door de woeste wateren.
In zijn les maakt Rav Dessler een onderscheid tussen Noachs daden van chesed en die van onze patriarch, Avraham, die we in de parasha van volgende week tegenkomen. Hij merkt op dat Noach ish tzaddik (een man van rechtschapenheid) wordt genoemd, terwijl de aanduiding ish chesed (een persoon van chesed) voorbehouden is aan Avraham. Rav Dessler probeert de daden van chesed die Noach verrichtte in de Ark niet te bagatelliseren. Hij zegt dat Noachs handelingen neerkomen op tzedek, het juiste doen. Noach vervulde zijn verplichting zoals geboden door God. Zijn chesed kwam echter niet voort uit een overvloedig verlangen om te geven. Noachs chesed was reactief. Hij hielp anderen alleen wanneer zij naar hem toe kwamen of als hij zich daartoe verplicht voelde. Rav Dessler contrasteert dit met de chesed van Avraham, die geen handelingen van chesed verrichtte uit verplichting. Integendeel, Avraham voelde een brandend verlangen om te geven. Zijn chesed onderscheidt zich van die van Noach omdat zijn chesed proactief was.
Rav Dessler gaf uitgebreid les over het belang van chesed. Kuntres HaChesed, de “Verhandeling over Liefderijke Goedheid”, wordt inderdaad beschouwd als een belangrijk onderdeel van zijn corpus van lessen. Hij leert ons:
Toen de Almachtige de mens schiep, schiep God hen met de mogelijkheid in staat te zijn om zowel te geven als te nemen. Het vermogen om te geven is een sublieme kracht; het is een van de middot van de gezegende Schepper van alle dingen. De Ene Boven is de Gever bij uitstek; Gods genade, Gods overvloed en Gods goedheid strekken zich uit tot al Gods schepselen. Gods geven is puur geven, want de Ene Boven neemt niets terug… Ons is deze sublieme mogelijkheid van geven geschonken, waardoor ook wij barmhartig kunnen zijn, geluk kunnen schenken en onszelf kunnen geven. Dit is een toevoeging aan wat we in de parasha van vorige week lazen: ‘God schiep de mens naar Gods evenbeeld.’
Rav Dessler benadrukt dat we onszelf moeten uitdagen om verder te reiken dan simpele chesed, zoals die van Noach en zijn familie, hoe prijzenswaardig die ook mag zijn. Ons doel moet zijn om te streven naar chesed gemurah, volledige chesed die door en door is. Ons rolmodel voor dit niveau van chesed zal volgende week centraal staan.
In onze tijd is het nodig dat we chesed / liefdevolle vriendelijkheid cultiveren en uitbreiden waar we ook maar kunnen. Overbodig te zeggen dat het overal hard nodig is – en allen moeten mee doen aan het vergroten ervan!
TER FOCUS
- Waar zie je op dit moment voorbeelden van chesed in de wereld?
- Wat zou je kunnen noemen als voorbeelden van Rav Desslers beschrijving van Noachs chesed?
- Welke stappen zou je deze week kunnen zetten om te bereiken wat Rav Dessler beschrijft als chesed gemurah / volledige (of totale) chesed – voor jezelf? Voor de mensen om je heen? Voor onze grote wereld als geheel?
Oorspronkelijke Engelse tekst (met voetnoten)
Use the link to read the original text in English.
