Tzav

Torah vanuit een Mussar-perspectief

Parasha Tzav – Leviticus 6:1-8:36

Rabbi Eric S. Gurvis

Deze shabbat eindigt op het moment dat we het Pesach-feest verwelkomen. In onze traditie staat deze shabbat bekend als Shabbat HaGadol. Rabbijn Ronald Isaacs schrijft:

De shabbat die direct voorafgaat aan Pesach wordt Shabbat HaGadol genoemd, de “Grote sjabbat.” Volgens de traditie was de 10e Nisan in het jaar van de Exodus een shabbat. Het werd beschouwd als een grote gebeurtenis, in feite een wonder, dat de Israëlieten op die dag een lam konden uitkiezen om te offeren zonder lastiggevallen te worden door hun Egyptische meesters, die hen anders zouden hebben gestenigd voor een dergelijk gedurfd gedrag.

Een andere mogelijke reden voor de naam is dat de haftara (Maleachi 3:4-24), het profetische gedeelte, spreekt over de “grote dag” van God waarop de Messias zal verschijnen. Een verrassende verklaring voor de naam van Shabbat HaGadol is dat de mensen op deze shabbat later dan normaal van de synagoge terugkwamen vanwege de ongewoon lange preek die op deze dag gebruikelijk was.

Er zijn talloze andere interpretaties van waarom deze shabbat bekendstaat als Shabbat HaGadol. Niettemin hebben we nog steeds onze wekelijkse parasha, Parasha Tzav, voor ons. In Leviticus 6:2 lezen we:

צַ֤ו אֶֽת־אַהֲרֹן֙ וְאֶת־בָּנָ֣יו לֵאמֹ֔ר זֹ֥את תּוֹרַ֖ת הָעֹלָ֑ה הִ֣וא הָעֹלָ֡ה עַל֩ מוֹקְדָ֨הֿ עַל־הַמִּזְבֵּ֤חַ כׇּל־הַלַּ֙יְלָה֙ עַד־הַבֹּ֔קֶר וְאֵ֥שׁ הַמִּזְבֵּ֖חַ תּ֥וּקַד בּֽוֹ׃

Draag Aäron en zijn zonen het volgende op: Dit is de instructie van het in-vlammen-opgaand offer: dat is wat op de brandstapel op het altaar in vlammen opgaat, de hele nacht door tot aan de ochtend, terwijl het altaarvuur gedurende die tijd brandend moet worden gehouden.

Een mogelijke manier om het vers met een Mussar-bril te lezen, kan worden afgeleid uit Midrash Sifra Vayikra, waar ons het volgende wordt geleerd:

Tzav/Gebod: Er is geen Tzav/Gebod dat een individu niet aanzet tot זירוז/zeruz, ijver: zowel ten behoeve van de huidige situatie als voor toekomstige generaties.

Als studenten van Mussar beluisteren we hierin direct de middah zerizut / enthousiasme. Ik kan me goed voorstellen dat er bij jou thuis, net als bij mij, de afgelopen dagen en weken veel zerizut is geweest: schoonmaken, chametz opruimen of verkopen, boodschappen doen, koken – en meer – allemaal ter voorbereiding op Pesach, dat dit jaar precies aan het einde van de shabbat begint. Door deze timing moeten voor velen alle voorbereidingen al vóór de shabbat zijn afgerond.

In een les over dit vers in Shiurei Chumash biedt rabbijn Shlomo Wolbe een inzicht dat hij toeschrijft aan een “wonderbaarlijk” inzicht van zijn leraar, rabbijn Yerucham Levovitz:

De offerwetten in het deel van vorige week, Parasha Wajikra, werden niet “Torah” genoemd. Echter, in het deel van deze week Tzav worden ze aangeduid als Torat Ha-Olah / het ritueel van de Olah, Torat HaShlamim / het ritueel van de Shlamim, enzovoort.

De reden hiervoor is dat de term “Torah” alleen wordt gebruikt wanneer iets in al zijn details wordt uitgelegd, zoals in Parasha Tzav, waarin alle offerwetten expliciet tot in de details worden beschreven. Dit is anders dan in Parsaha Vayikra, waar alleen algemene principes werden genoemd.

Rav Wolbe vervolgt:

Onze wijzen leren dat er 613 mitswot zijn, die een weerspiegeling zijn van de 613 ledematen van een menselijk lichaam. We moeten dit niet proberen te begrijpen als een siman, dat wil zeggen, op een symbolische manier. We moeten het eerder begrijpen volgens de letterlijke betekenis (of “zoals het is”). Bij de vorming van Adam [de mens] had de mens al alle geboden in zich. Elke ledemaat staat voor één enkel gebod. Het verschil is slechts een kwestie van k’lal (wat een algemeen principe betekent) en p’rat (wat een expliciet detail betekent). De mens vertegenwoordigt ten tijde van de yetzirato (vorming of schepping) de k’lal / het algemene geheel, terwijl de Torah de p’rat is, de expliciete details.

Rav Wolbe herleidt dit tot “Avraham Avinu z”l die zich aan de gehele Torah hield.” Maar je zou je kunnen afvragen hoe dat mogelijk is, aangezien de Thora vele generaties later op de berg Sinaï aan Mozes en Israël werd gegeven. Rav Wolbe beantwoordt deze vraag door te stellen dat Avraham Avinu “het me-atzmo [de Torah] vanuit zijn innerlijk kende.”

Rav Wolbes concept van me-atzmo is een belangrijk thema in zijn lessen. In zijn cursus over Rav Wolbes Alei Shur, een paar jaar geleden, besteedde onze leraar rabbijn Avi Fertig veel tijd aan het uitleggen van de betekenis van me-atzmo aan de aanwezigen in de klas, opdat zij het konden begrijpen. Avi zei toen: “Alleen hier op aarde en in ons lichaam kunnen we me-atzmo leven – vanuit onszelf – onafhankelijk leven.”

In zijn les in Shiurei Chumash citeert Rav Wolbe een Midrash ter ondersteuning van de stelling dat Avraham Avinu de Torah me-atzmo leerde:

In Midrash Bereishit Rabba 95:3 wordt de vraag gesteld: Waar heeft Abraham de Torah geleerd? . . . Rabbijn Levi zei:

מֵעַצְמוֹ לָמַד תּוֹרָה – me-atzmo lamad Torah – Hij leerde de Torah uit zichzelf (of “van zichzelf”).

Rav Wolbe vervolgt door te leren:

Avraham Avinu schreef Sefer HaYetzirah (het Boek van de Schepping), en als zodanig kende hij de geheimen van de schepping van de mens. Hij kende dus de hele Torah. Dit is werkelijk Torah, Torat ha-Adam, de Torah van de mensheid. Wat een prachtig inzicht!

We zouden dit kunnen verbinden met een leerstelling waarvan ik zeker weet dat velen van ons die kennen. Er wordt geleerd:

Een foetus wordt de volledige Torah geleerd terwijl hij in de baarmoeder zit, zoals er staat: “En God onderwees mij en zei tegen mij: Laat je hart zich aan Mijn woorden vastklampen; neem Mijn geboden in acht en leef” (Spreuken 4:4).

Kort daarna, in dezelfde Talmoedische passage, staat:

Zodra de foetus in het luchtruim van de wereld verschijnt, komt er een engel die hem op zijn mond tikt, waardoor hij de volledige Torah vergeet… wat betekent dat wanneer iemand ter wereld komt, hij onmiddellijk vatbaar is voor zonde vanwege het verlies van Torah-kennis.

We zouden kunnen zeggen dat het leven draait om het claimen en herwinnen van wat eigenlijk al van ons is, namelijk de Torah, de wijsheid waarmee we ons leven in deze wereld zouden moeten leiden. Nu Pesach nadert, krijgen we extra impulsen en mogelijkheden om ons bezig te houden met de Torah, evenals met onze rituelen en gebruiken, zodat we de plaats van de Torah en de lessen van onze traditie in ons leven kunnen verdiepen. Mogen de komende dagen ook de plaats van de Torah in onze zielen verdiepen.

Een laatste gedachte: onze Hagada leert ons dat het aan ieder van ons is om onszelf te zien als iemand die uit Egypte is vertrokken. Voor ieder van ons, op onze eigen manier, is er een mitzrayim / Egypte, een benauwende / vrijheidsbeperkende plek die ons uitdaagt. Laten we, nu we dit jaar op reis gaan naar de vrijheid, dit heel persoonlijk opvatten. Laten we het, met de woorden van Rav Wolbe, me-atzmo ervaren – vanuit en in onszelf – voor ons persoonlijke gevoel van verlossing en een groter bewustzijn van de rol die we allen moeten spelen in de verlossing van onze wereld.

Shabbat sjalom en Chag sameach!

TER FOCUS:

• Hoe kun je dit jaar Pesach vieren met het idee van me-atzmo – vanuit en voor jezelf?
• Welke middot kan je gebruiken om de ervaring van de reis uit Egypte dit jaar betekenisvoller en verheffender te maken?

Download deze parasha

Oorspronkelijke Engelse tekst (met voetnoten)
Use the link to read the original text in English.