Yitro
Torah vanuit een Mussar-perspectief
Parasha Yitro – Exodus 18:1- 20:23
Rabbi Eric S. Gurvis
Het drama in onze wekelijkse parashot wordt week na week heftiger. Deze week bereiken we een hoogtepunt als Mozes de berg beklimt om Gods Torah te ontvangen. Vóór zijn opstijgen instrueert God Mozes hoe hij het Israëlitische kamp rond de berg moet inrichten. Dit volgt op Mozes’ schoonvader, Yitro, die hem instrueert om de last van Israël niet helemaal alleen op zich te nemen.
Als je Exodus 18:21 leest, lijkt het erop dat God het eens is met Yitro’s advies. God zegt tegen Mozes:
וְאַתָּ֣ה תֶחֱזֶ֣ה מִכׇּל־הָ֠עָ֠ם אַנְשֵׁי־חַ֜יִל יִרְאֵ֧י אֱלֹהִ֛ים אַנְשֵׁ֥י אֱמֶ֖ת שֹׂ֣נְאֵי בָ֑צַע
En ook moet je onder het volk uitkijken naar flinke mannen die ontzag hebben voor God, betrouwbare mannen, wars van eigenbelang en je moet over hen hoofdleiders over duizend-, honderd-, vijftig- en tientallen aanstellen.
In dit vers worden twee uitdrukkingen gebruikt om te verwijzen naar de typen leiders die Mozes moet identificeren: Anshei Chayil/bekwame individuen en Anshei Emet/waarheidslievende mensen.
In Chochmat HaMatzpun deelt Rabbi Moshe Igbui een les van Rabbi Shlomo Wolbe, waarin Rav Wolbe het volgende stelt:
Emet/Waarheid is een van de fundamenten van de nefesh/ziel. En de nefesh komt van boven, volgens een lering van Rabbeinu Yonah Gerondi in Sha’arei Teshuvah – “De Heilige is emet/waarheid. En de nefesh van elk individu is gebaseerd op emet.
Niettemin bestaat HaAdam (de Mens) uit shekarim/onwaarheden, tenminste vanuit het aspect van het lichaam en zijn krachten. De Heilige wenste dit om het mogelijk te maken dat alle leugens veranderd zouden kunnen worden, zodat ieder mens de potentie zou hebben om een ish/isha emet/een persoon van waarheid te worden.
Men kan zeggen dat de waarheid in een individu ontstaat vanuit de nefesh. En de Avodah/Dienst van een persoon moet zodanig zijn dat de emet ook gerealiseerd zal worden in de mate dat zowel qua lichaam als qua inspanning, alles waar zal zijn.
Rav Wolbe vervolgt, en citeert Rashi die ons begrip van het vers uitbreidt: “ANSHEI EMET/MENSEN VAN WAARHEID — Dit zijn mensen die vertrouwen afdwingen — die het verdienen dat men op hun woorden vertrouwt.” Rav Wolbe leert, de essentie van een persoon van “emet is dat men zijn beloften nakomt, en dat degene die een belofte doet ook echt van plan is zijn belofte na te komen.” Toch breidt Rav Wolbe dit uit, en impliceert dat intenties alleen niet voldoende zijn. Men kan niet worden beschouwd als een ish/isha emet/een persoon van waarheid totdat men de waarheid van zijn belofte vervult.
Later in zijn lering stelt Rav Wolbe dat “we hebben geleerd dat de havtachah/belofte zelf geen emet is, totdat deze is gerealiseerd in koach/actie.”
In onze studie en beoefening van Mussar streeft ieder van ons ernaar onszelf te zien zoals we werkelijk zijn, en een betere versie van onszelf te visualiseren en daar naar toe te werken. Door onze Mussar-studie en -beoefening streven we ernaar een afstemming te creëren tussen onze gedachten, gevoelens, woorden, daden en kortom, onze nefesh – niet alleen maar “ziel,” maar ook ”wezen.”
Laten we onthouden dat onze leraar Alan Morinis ons heeft geleerd: “We hebben geen nefesh, we zijn een nefesh.”
Dit suggereert voor mij dat we ons weer kunnen richten op ons focusvers: En ook moet je onder het volk uitkijken naar flinke mannen die ontzag hebben voor God, betrouwbare mannen, wars van eigenbelang en je moet over hen hoofdleiders over duizend-, honderd-, vijftig- en tientallen aanstellen (Exodus 18:21)
Een ish Chayil worden gaat niet over macht en kracht, maar over oprechte inspanningen om ons potentieel te verwezenlijken. Samen met het streven om een ish/isha emet/een persoon van waarheid te zijn, betekent dit dat we ons innerlijke zelf en uiterlijke zelf op één lijn brengen. Hoewel velen van ons naar deze afstemming streven, plaatst het leven in de echte wereld obstakels op ons pad. Soms zijn we ons eigen obstakel. Daarom moeten we ons bewust blijven van ons zielscurriculum en het werk dat we moeten verrichten om die afstemming te bereiken en te behouden.
Verderop in zijn lering maakt Rav Wolbe dit duidelijk wanneer hij stelt:
De Heilige verlangt dat het niet genoeg is dat God in ieder van ons een nefesh heeft geïmplanteerd, waarvan de basis emet/waarheid is. In plaats daarvan is het Gods ratzon/wil dat deze emet aantoonbaar wordt in elk woord of elke daad. Het lichaam moet waar zijn door keuzes te maken die waar zijn. We worden getest in die zin dat we onze yetzer/neigingen moeten overwinnen opdat het ons niet verzwakt. We moeten tikoen bewerkstelligen zodat onze yetzer kan worden hersteld in het licht van emet. Alleen dan kunnen we gezien worden als een ish/isha emet in werkelijkheid.
De uitdaging om te streven een ish/isha Chayil en een ish/isha emet te worden is een hele opgave. Het is een kwestie van waakzaamheid en standvastigheid in onze inspanningen om een betere versie van onszelf te worden.
De leringen die Mozes in deze week (en daarna) op de berg Sinai ontvangt, zijn richtlijnen en wegwijzers om ons te helpen op ons pad, terwijl we ernaar streven de beste te worden die we kunnen zijn. Uiteindelijk is het aan ieder van ons om ons best te doen en dat te doen met emet/truth als ons baken om onze weg te verlichten.
VOOR FOCUS:
- Kun je een stap terug doen en naar jezelf kijken en voorbeelden zien waarin je in staat was om een ish/isha Chayil te zijn – een “bekwaam persoon” – iemand die zijn yetzer kanaliseert om het beste van jezelf te bereiken waartoe je in staat bent?
- Kun je een stap terug doen en naar jezelf kijken en voorbeelden zien waarin je in staat was om een ish/isha emet te zijn – een persoon van waarheid?
- Op welke middot zou je het beste kunnen leunen terwijl je ernaar streeft om deze twee kwaliteiten te integreren, die door God zijn vastgelegd als eigenschappen om naar op zoek te gaan in de mensen waarop Mozes kon vertrouwen tijdens zijn leiderschap van de Israëlieten?
Oorspronkelijke Engelse tekst (met voetnoten)
Use the link to read the original text in English.
